“Miguel, maglaba ka na. Nasa likod-bahay na ang mga labahin.” ‘Yan ang salubong kay Miguel ng kaniyang ina hindi pa man siya tuluyang nakakapasok sa loob ng bahay nila.
“Opo, `Nay,” magalang niyang sagot rito saka inabot ang kamay nito para magmano. Mabilis nito iyong binawi.
“Pagkatapos mo ro’n, magluto ka na ng hapunan. Bilisan mo.” Muli siyang sumang-ayon at umalis na ito. Marahil ay pupunta na naman ito sa kumare nito para makipagkuwentuhan.
Sanay na siya sa ganoong uri ng eksena pagkakagaling niya sa eskuwelahan; sa kaniya iiwanan ng kaniyang ina ang mga labada, o kaya ay magluluto siya ng hapunan nila pagkatapos ay magliligpit siya ng kalat sa kanila. Mula pa pagkabata niya hanggang ngayon na nasa ikalawang baitang na siya sa high school ay wala pa ring pinagbago ang turing ng mga magulang niya sa kaniya. Katulong lang siya para sa mga ito. Ngunit ano pa ba’ng magagawa niya, e, hindi naman siya tunay na anak ng mga ito. Naiinggit siya sa ibang kabataan na yakap at halik ang natatanggap mula sa mga magulang. Kakaiba siya dahil imbis na iyon ang matanggap niya, utos at napakalamig na trato ang kaniyang natatanggap mula sa mga ito. Minsan pa’y sinasaktan siya.
Tinungo niya ang kanilang maliit na kuwarto at inilagay sa isang sulok ang sukbit na bag na naglalaman ng mga kuwarderno at napakaraming aklat na ginagamit sa pag-aaral. Kasunod niyang hinubad ang suot na uniporme na naninilaw na dulot ng sobrang kalumaan, at ang itim na sapatos niyang halos matanggal na ang swelas. Naghanap siya ng maisusuot pagkatapos ay nagtungo na sa likod-bahay para maglaba.
Mamaya ko na lang gagawin ang mga takdang-aralin ko, aniya sa isip.
Sa likod-bahay ay natagpuan niya ang tambak na labahin. Naroon ang mga damit ng kaniyang ama’t ina. Mga pantalon, shorts, blusa, at kung ano-ano pa. Tatlong araw pala siyang hindi nakapaglaba dahil nangalakal siya noon. Nang may maalala siya ay muli siyang bumalik sa kuwarto at kinuha roon ang kahuhubad lamang na uniporme. Inihiwalay niya ang mga puting damit mula sa mga de-kolor at sinimulang magkusot ng mga labahin. Matapos ang mahigit isang oras ay natapos na siya sa ginagawa. Sa pagtayo niya ay naramdaman niya ang sakit ng kaniyang likod at ng mga tuhod. Tumatagaktak na rin ang pawis niya sa noo pati na rin sa likod ngunit hindi niya iyon ininda. “Magagalit si nanay kapag hindi ko ito natapos.”
Dinala niya ang mga nalabhang damit sa may gilid ng bahay at isa-isang isinampay ang mga iyon sa nakakabit na mahabang kawad.
Mula sa kinatatayuan ay natanaw niya sa malayo ang papalubog pa lamang na araw. Napakaganda ng kulay noon. Animo may mahikang nakapalibot doon na nagsisilbi nitong liwanag. Sa pamamagitan ng pagtitig doon ay gumagaan ang pakiramdam niya. Nakakahinga siya ng maluwag. Tila kasi umaangat mula sa mga balikat niya ang napakabigat na bagay.
Dali-dali siyang nagtungo sa loob ng bahay nang maalala niya na kailangan pa nga pala niyang magsaing. Wala pa ang kaniyang ina, pati na rin ang kaniyang ama na marahil ay nasa inuman na naman. Kailangan na ulit niyang ihanda ang sarili sa pag-uwi nito.
Naglagay siya ng dalawang tasa ng bigas sa kaldero – malakas kasi kumain ang mga ito. Pagkatapos ay isinalang iyon sa apoy. Sinunod niyang hinugasan ang mga ginamit na platong nasa lababo. Pinagkainan siguro iyon ng kaniyang ama’t ina kaninang tanghali. Habang naghuhugas ng plato ay napatulala siya nang makaisip ng panibagong pangyayari sa isinusulat niyang kuwento. Hilig rin kasi niya ang magsulat. Dulot marahil iyon ng pagbabasa niya ng mga komiks na nahihiram niya sa mga kaklase niya o kaya ay sa pagbabasa niya ng iba’t ibang uri ng kuwento.
Napangiti siya sa naisip na eksena. Ang kuwento niya kasi ay tungkol sa isang bata na ipinangalan niya sa kaniya. Ang pagkakaiba nga lang, nasa magandang estado ang buhay ng batang si Miguel sa kuwento niya. Ginawa niya itong mayaman; may malaking mansyon katulad ng mga napapanood niya sa teleserye; may masaya itong pamilya, at palagi itong nakakatanggap ng yakap at halik mula sa mga magulang – ibang iba sa sitwasyon niya ngayon. Ngunit ayos lamang iyon, wala siyang karapatang magreklamo dahil ampon lamang naman siya. Masaya na rin siya dahil kahit paano ay nakamit niya ang pangarap na magkaroon ng masayang pamilya kahit sa kuwento lang. ‘Yon ay sa pamamagitan ng papel at panulat na ginagamit niya sa pagsusulat. Ang nakakalungkot lamang ay ayaw ng kinikilala niyang magulang ang ginagawa niyang pagsusulat dahil wala raw siyang mapapala roon.
Sa isinusulat niyang kuwento, naroon na siya sa parteng nalaman ng bidang si Miguel na ampon lamang ito. Naisip na niya ang isusunod na eksena roon. Hindi ito maglalayas o magagalit sa kinikilalang pamilya, bagkus ay lalo pa nitong mamahalin, at buong pusong pasasalamatan ang mga kumupkop dito dahil hindi ito itinakwil sa katotohanang ampon lang ito.
‘Yon na lamang ang isusulat ko,’ aniya sa isip. Mamaya na lamang siguro niya lalagyan ng dayalog ang buong pangyayari.
Kung maaari nga lang sana na kapag isinulat niya sa isang papel ang gusto niyang mangyari sa kaniya ay matutupad, iyon ang isusulat niya. At least, kahit hindi siya totoong anak, may mga kumupkop naman na mga taong mapagmahal. ‘Yon nga lang, mapait ang reyalidad niya. May magulang nga siyang kinikilala pero nangungulila pa rin ang puso niya sa kalinga ng isang tunay na ina at ama.
Ayon kasi sa kaniyang ina ay patay na raw ang totoo niyang ina. Wala raw itong kuwenta. Marami raw itong bisyo na sanhi ng kamatayan nito. Hindi na binanggit sa kaniya kung kaano-ano ng mga ito ang totoong ina niya. Basta raw noong sanggol pa lang siya ay kinuha siya ng mga ito sa tirahan nila ng kaniyang tunay na ina. Naroon daw siya sa tabi ng kaniyang ina, na noo’y wala ng buhay. Sapat na dahilan na siguro iyon para pasalamatan niya ang mga umampon sa kaniya. Ngunit sa paglaki niya ay lumupit ang mga ito. Araw-araw siyang nakakatanggap ng sakit – pisikal man o emosyonal. Ang laki raw kasi ng gastos na inilalaan para sa kaniya. Nagplano na ang mga ito noon na ipamigay siya pero nagmakaawa siya. Kahit paano kasi ay ayaw niyang mawalay sa mga magulang. Minahal na niya ang mga ito.
Humugot siya ng malalim na hininga at napabalik sa kasalukuyan nang marinig ang malakas na pagtawag sa kaniya ng kaniyang ama. Sa gulat niya ay aksidenteng dumulas mula sa mga kamay niya ang hawak na plato. Pumatak iyon sa sahig at nabasag. Tumama ang ilang piraso noon sa hubad niyang paa. Nagdugo iyon. Mabilis siyang yumuko at isa-isang pinulot ang piraso ng nabasag na plato. Kabadong-kabado siya sa mga puwedeng mangyari. Malalagot siya nito!
Sa paglingon niya sa may pintuan ay nakatayo roon ang kaniyang ama. Waring nagpakalunod na naman ito sa alak. Masamang masama ang tinging ipinupukol nito sa kaniya. Lalong bumilis ang kabog ng kaniyang dibdib kasabay ang pagkirot ng paa na nagdurugo. Inihanda na niya ang sarili.
“Hoy, Miguel!” Mabilis siyang nilapitan ng lasing na ama. “Punyeta kang bata ka! Wala na nga tayong pinggan, nagbabasag ka pa.” Mahigpit nitong hinawakan ang buhok niya, hinila iyon palikod dahilan upang mapatingala siya sa ama. Mapupula ang mga mata nito, animo kakainin siya nito ng buhay. Napangibit siya sa sakit. Gusto niya itong itulak at tumakbo palayo ngunit hindi niya magawa dahil nanginginig sa takot ang buo niyang katawan.
Dinuro siya nito sa mukha at paulit-ulit na itinulak ang noo niya gamit ang daliri nito. “A-aray, `Tay.”
“Masakit, ha?” Hinigpitan pa nito ang hawak sa kaniyang buhok. “Masasaktan ka talaga kung tatanga-tanga ka. Simpleng paghuhugas lang plato hindi mo pa magawa ng maayos.” Nalanghap niya ang amoy ng hininga nito – amoy alak, hindi niya lang mawari kung anong klaseng alak iyon. Hinila siya nito patayo habang nakasabunot pa rin ang kamay sa buhok niya. “Wala ka talagang kuwenta. Dapat matagal ka na naming ipinamigay.”
Lalo siyang natakot sa pahayag na iyon. Ayaw niyang ipamigay siya ng mga ito. Mahalaga ang mga ito sa kaniya kahit pa ganoon ang trato sa kaniya. “’Wag po, ‘Tay. ‘Wag n’yo po akong ipamigay,” pagmamakaawa niya. “Pasensya na po sa nagawa ko. Hindi ko sinasadya. N-Nagulat lang ho ako sa sigaw ninyo kanina.,” nanginginig niyang paliwanag. Hindi na niya napigilan ang mapaluha. Nasasaktan na siya; pisikal at emosyonal. Maya-maya pa’y wala na ang kamay ng kaniyang ama sa ulo niya ngunit dama pa rin niya ang sakit noon.
Nanlaki ang mga mata nito sa paliwanag niya. Tila lalo pa yata itong nagalit at mas nanlisik ang mapupulang mga mata. “Ano’ng sinasabi mo? Ako pa ang may kasalanan kung bakit ka nakabasag? Walang’ya ka talagang bata ka. Inutil!”
“H-Hindi ho, `Tay.”
“Ano na naman ang nangyayari rito?” Sabay pa silang napabaling sa nagsalita. Kapapasok lang ng kaniyang ina at masama rin ang tingin nito sa kaniya.
“Iyang batang iyan! Nagbasag ng plato.”
Masama itong bumaling sa kaniya at naglakad palapit. Dumapo ang mabigat nitong kamay sa braso niya pati na rin sa pisngi. “Hindi ka na ba magtitino?! Ilang plato na ba ang nabasag mo? At ilan pa ba ang babasagin mo?”
“Hindi ko po talaga sinasadya, ‘Nay, ‘Tay,” wika niya at halos hangin na lang ang lumabas mula sa bibig niya sa sobrang takot.
Nanatili siyang nakatungo habang nakatitig sa paa niyang nagdurugo pa rin. Malalim ang sugat noon dahil tumama roon ang malaking piraso ng nabasag na plato. Ngunit katulad ng inaasahan, walang pakialam ang kaniyang magulang sa nasugatan niyang paa.
“Bwisit na bata.” Nahagip ng tingin niya ang ama na naglalakad patungo sa lamesa. “Nasa’n na ang pagkain? Bakit wala pa?” May bahid ng pagkairita ang tono nito.
‘Yong kanin! Nawala na sa isip niya ang nakasalang pa rin na sinaing sa likod bahay nila. Malamang sunog na ‘yon at lalo siyang malilintikan. Lagot!
Pinilit niyang igalaw ang mga paa niya na animo napako sa sahig. Nang magtagumpay siya ay mabilis siyang umalis sa kinatatayuan at nagtungo sa likod bahay. Mabilis ang paghinga niya. Binuhusan niya ng tubig ang apoy at sa pag-alis niya sa takip ng kaldero ay nangangamoy sunog na iyon.
“Lintik kang bata ka! Tabi!” Tumilapon siya sa gilid dahil sa lakas ng tulak sa kaniya ng ina. Napaupo siya sa magaspang nalupa habang natatakot na nakatingin sa ina. Ipinasok nito sa loob ang kanin. Sumunod siya rito ngunit isang lumilipad na tsinelas ang sumalubong sa kaniya. Napaupo siya at napasapo sa tiyan niya na tinamaan niyon. Maya maya’y kutsara naman ang tumama sa may bandang ulo niya at kasabay noon ay ang pagbigkas ng mga ito ng malulutong na mura.
Wala na siyang ibang nagawa kung ‘di ang umiyak na lamang. Gusto niyang sumagot sa mga ito at ipagtanggol ang sarili niya ngunit tila napipi siya at nanatiling sarado ang kaniyang bibig. Dumapo muli ang mabigat na palad sa pisngi niya, sa pagkakataong iyon ay kamay naman iyon ng ama. Sa pakiwari niya y kaunti na lang at magdurugo na rin ang kaniyang mukha.
“Binasag mo na nga ang plato, sinunog mo pa ang kanin! Mula bukas, hindi ka na papasok!” galit na wika ng kaniyang ama. “Wala ka namang natututunan sa eskuwelahan n’yo. Sayang ang ginagastos namin sa iyo.”
Tiningala niya ang mga ito. Patuloy ang paglandas ng masasagana niyang luha. “`T-Tay,”
Nilapitan siya nito at sinipa sa binti habang ang kaniyang ina ay nakamasid lamang sa kaniya, ngunit tila nabakas niya sa mukha nito ang awa para sa kaniya... o baka namamalikmata mata lamang siya. “Aangal ka?”
“Mananatili ka rito sa bahay at wala kang ibang gagawin kung ‘di ang maglinis ng bahay. At ayaw kitang makikitang nagsusulat,” segunda ng kaniyang ina. Malik-mata nga lamang iyon.
Bakit? Ang pigilan siya sa pagsusulat ay mas masakit pa kaysa sa pisikal na pananakit ng mga ito.
Alam niyang ayaw ng mga ito ang nagsusulat siya pero sa anong kadahilanan? Hindi niya mawari iyon ngunit batid niyang may malalim na dahilan ang mga ito. “’Nay, kahit ang pagsusulat lamang, hayaan n’yo ako,” pakiusap niya.
Hindi ito umimik bagkus ay nagtungo lamang sa kuwarto nila. Sinundan niya ito ng tingin. Ang kaniyang ama naman ay nakapuwesto na sa hapag-kainan at nagsisimula ng kumain. Sa paglabas ng ina ay hawak nito ang isang kuwaderno na pamilyar sa kaniya. Ang notebook ko! Doon niya isinusulat ang mga kuwento niya. Binuklat iyon ng ina at isa-isang pinunit ang bawat pahina. “Hindi. Ka. Na. Magsusulat,” wika nito.
Tila dahan-dahan ding pinupunit ang kaniyang pagkatao sa nasasaksihan. Ang mga pangarap niyang maging ganap na manunulat ay naglaho na rin sa imahinasyon niya. Napuno na siya ng tuluyan at napalitan ng galit ang nararamdaman niya. Nilundag niya ang kinatatayuan nito at mabilis na inagaw rito ang kaniyang kuwaderno. Nagulat ang mga ito sa ikinilos niya. Kahit ang kaniyang ama ay napatigil sa pagkain.
“Tama na, ‘Nay, ‘Tay! Alam ko hong ampon lang ako at malaki ang utang na loob ko sa inyo pero hindi ko na ho kayang tiisin ang pananakit n’yo.” Pinalis niya ang luha niya ngunit hindi natigil ang pag-agos niyon. “Hindi ko alam kung ano’ng dahilan ninyo at ganito ang trato n’yo sa ‘kin, wala akong ideya roon. Sa kabila ng lahat ng pananakit ninyo, nagpapasalamat pa rin ako sa inyo – mahalaga kayo sa ‘kin, e. Pero isang hayop ang turing n’yo sa ‘kin at punong-puno na ho ako.”
“Aba’t, bastos kang bata ka. Sinasagot mo na kami ng tatay mo?!”
“Opo! Dahil maling-mali na ang ginagawa n’yo sa ‘kin. Mas mabuti pa nga siguro kung aalis na ako rito.”
Pagkasabi niyon ay lumabas siya ng bahay at iniwang tulala ang mga magulang. Napansin niya ang ilang tao na malamang ay nakikiusyoso sa sigawan nila. Bakit hindi nakialam ang mga ito upang ipagtanggol siya?
Patuloy ang pag-alpas ng luha mula sa kaniyang mga mata. Wala siyang ibang dala kung ‘di ang sarili at ang kuwadernong naglalaman ng mga pangarap niya. Ni hindi na niya naisipang magsuot ng tsinelas. Lalo tuloy nanakit ang mga paa niya. Marahil tama rin ang desisyon niyang umalis. Bahala na kung saan siya mapunta ang mahalaga ay makalayo siya sa mga taong ibinababa siya. Gusto man niyang alamin ang totoong kuwento niya at kung bakit ganoon na lamang ang galit sa kaniya ng kinikilalang magulang, hahayaan na lamang niya. Ipinagpatuloy niya ang paglalakad sa tila walang katapusang daan – sa ilalim ng maliwang na buwan.
Ipinapangako niya sa sarili niya na magtatapos siya ng pag-aaral. Sa murang edad na kinse anyos ay sisimulan niyang buuin ang kaniyang pangarap. Alam niyang hangga’t may panulat at papel siya ay magagawa niya iyon. Oras na matupad lahat ng iyon ay babalikan niya ang mga magulang – hindi para magmayabang kun’di upang ipakita sa kanila na nagawa niya lahat ng walang hinihinging tulong mula sa mga ito.
Pinalis niya ang luha gamit ang manggas ng suot na damit. Sa ngayon, kailangan muna niyang humanap ng matutulugan, siguradong may bakante pang puwesto na maaaring tulugan sa tabi ng kalsada. Hindi magtatagal, naniniwala siya na isang araw ay sa malaki, maganda, at malambot na kama na siya gigising.
“Opo, `Nay,” magalang niyang sagot rito saka inabot ang kamay nito para magmano. Mabilis nito iyong binawi.
“Pagkatapos mo ro’n, magluto ka na ng hapunan. Bilisan mo.” Muli siyang sumang-ayon at umalis na ito. Marahil ay pupunta na naman ito sa kumare nito para makipagkuwentuhan.
Sanay na siya sa ganoong uri ng eksena pagkakagaling niya sa eskuwelahan; sa kaniya iiwanan ng kaniyang ina ang mga labada, o kaya ay magluluto siya ng hapunan nila pagkatapos ay magliligpit siya ng kalat sa kanila. Mula pa pagkabata niya hanggang ngayon na nasa ikalawang baitang na siya sa high school ay wala pa ring pinagbago ang turing ng mga magulang niya sa kaniya. Katulong lang siya para sa mga ito. Ngunit ano pa ba’ng magagawa niya, e, hindi naman siya tunay na anak ng mga ito. Naiinggit siya sa ibang kabataan na yakap at halik ang natatanggap mula sa mga magulang. Kakaiba siya dahil imbis na iyon ang matanggap niya, utos at napakalamig na trato ang kaniyang natatanggap mula sa mga ito. Minsan pa’y sinasaktan siya.
Tinungo niya ang kanilang maliit na kuwarto at inilagay sa isang sulok ang sukbit na bag na naglalaman ng mga kuwarderno at napakaraming aklat na ginagamit sa pag-aaral. Kasunod niyang hinubad ang suot na uniporme na naninilaw na dulot ng sobrang kalumaan, at ang itim na sapatos niyang halos matanggal na ang swelas. Naghanap siya ng maisusuot pagkatapos ay nagtungo na sa likod-bahay para maglaba.
Mamaya ko na lang gagawin ang mga takdang-aralin ko, aniya sa isip.
Sa likod-bahay ay natagpuan niya ang tambak na labahin. Naroon ang mga damit ng kaniyang ama’t ina. Mga pantalon, shorts, blusa, at kung ano-ano pa. Tatlong araw pala siyang hindi nakapaglaba dahil nangalakal siya noon. Nang may maalala siya ay muli siyang bumalik sa kuwarto at kinuha roon ang kahuhubad lamang na uniporme. Inihiwalay niya ang mga puting damit mula sa mga de-kolor at sinimulang magkusot ng mga labahin. Matapos ang mahigit isang oras ay natapos na siya sa ginagawa. Sa pagtayo niya ay naramdaman niya ang sakit ng kaniyang likod at ng mga tuhod. Tumatagaktak na rin ang pawis niya sa noo pati na rin sa likod ngunit hindi niya iyon ininda. “Magagalit si nanay kapag hindi ko ito natapos.”
Dinala niya ang mga nalabhang damit sa may gilid ng bahay at isa-isang isinampay ang mga iyon sa nakakabit na mahabang kawad.
Mula sa kinatatayuan ay natanaw niya sa malayo ang papalubog pa lamang na araw. Napakaganda ng kulay noon. Animo may mahikang nakapalibot doon na nagsisilbi nitong liwanag. Sa pamamagitan ng pagtitig doon ay gumagaan ang pakiramdam niya. Nakakahinga siya ng maluwag. Tila kasi umaangat mula sa mga balikat niya ang napakabigat na bagay.
Dali-dali siyang nagtungo sa loob ng bahay nang maalala niya na kailangan pa nga pala niyang magsaing. Wala pa ang kaniyang ina, pati na rin ang kaniyang ama na marahil ay nasa inuman na naman. Kailangan na ulit niyang ihanda ang sarili sa pag-uwi nito.
Naglagay siya ng dalawang tasa ng bigas sa kaldero – malakas kasi kumain ang mga ito. Pagkatapos ay isinalang iyon sa apoy. Sinunod niyang hinugasan ang mga ginamit na platong nasa lababo. Pinagkainan siguro iyon ng kaniyang ama’t ina kaninang tanghali. Habang naghuhugas ng plato ay napatulala siya nang makaisip ng panibagong pangyayari sa isinusulat niyang kuwento. Hilig rin kasi niya ang magsulat. Dulot marahil iyon ng pagbabasa niya ng mga komiks na nahihiram niya sa mga kaklase niya o kaya ay sa pagbabasa niya ng iba’t ibang uri ng kuwento.
Napangiti siya sa naisip na eksena. Ang kuwento niya kasi ay tungkol sa isang bata na ipinangalan niya sa kaniya. Ang pagkakaiba nga lang, nasa magandang estado ang buhay ng batang si Miguel sa kuwento niya. Ginawa niya itong mayaman; may malaking mansyon katulad ng mga napapanood niya sa teleserye; may masaya itong pamilya, at palagi itong nakakatanggap ng yakap at halik mula sa mga magulang – ibang iba sa sitwasyon niya ngayon. Ngunit ayos lamang iyon, wala siyang karapatang magreklamo dahil ampon lamang naman siya. Masaya na rin siya dahil kahit paano ay nakamit niya ang pangarap na magkaroon ng masayang pamilya kahit sa kuwento lang. ‘Yon ay sa pamamagitan ng papel at panulat na ginagamit niya sa pagsusulat. Ang nakakalungkot lamang ay ayaw ng kinikilala niyang magulang ang ginagawa niyang pagsusulat dahil wala raw siyang mapapala roon.
Sa isinusulat niyang kuwento, naroon na siya sa parteng nalaman ng bidang si Miguel na ampon lamang ito. Naisip na niya ang isusunod na eksena roon. Hindi ito maglalayas o magagalit sa kinikilalang pamilya, bagkus ay lalo pa nitong mamahalin, at buong pusong pasasalamatan ang mga kumupkop dito dahil hindi ito itinakwil sa katotohanang ampon lang ito.
‘Yon na lamang ang isusulat ko,’ aniya sa isip. Mamaya na lamang siguro niya lalagyan ng dayalog ang buong pangyayari.
Kung maaari nga lang sana na kapag isinulat niya sa isang papel ang gusto niyang mangyari sa kaniya ay matutupad, iyon ang isusulat niya. At least, kahit hindi siya totoong anak, may mga kumupkop naman na mga taong mapagmahal. ‘Yon nga lang, mapait ang reyalidad niya. May magulang nga siyang kinikilala pero nangungulila pa rin ang puso niya sa kalinga ng isang tunay na ina at ama.
Ayon kasi sa kaniyang ina ay patay na raw ang totoo niyang ina. Wala raw itong kuwenta. Marami raw itong bisyo na sanhi ng kamatayan nito. Hindi na binanggit sa kaniya kung kaano-ano ng mga ito ang totoong ina niya. Basta raw noong sanggol pa lang siya ay kinuha siya ng mga ito sa tirahan nila ng kaniyang tunay na ina. Naroon daw siya sa tabi ng kaniyang ina, na noo’y wala ng buhay. Sapat na dahilan na siguro iyon para pasalamatan niya ang mga umampon sa kaniya. Ngunit sa paglaki niya ay lumupit ang mga ito. Araw-araw siyang nakakatanggap ng sakit – pisikal man o emosyonal. Ang laki raw kasi ng gastos na inilalaan para sa kaniya. Nagplano na ang mga ito noon na ipamigay siya pero nagmakaawa siya. Kahit paano kasi ay ayaw niyang mawalay sa mga magulang. Minahal na niya ang mga ito.
Humugot siya ng malalim na hininga at napabalik sa kasalukuyan nang marinig ang malakas na pagtawag sa kaniya ng kaniyang ama. Sa gulat niya ay aksidenteng dumulas mula sa mga kamay niya ang hawak na plato. Pumatak iyon sa sahig at nabasag. Tumama ang ilang piraso noon sa hubad niyang paa. Nagdugo iyon. Mabilis siyang yumuko at isa-isang pinulot ang piraso ng nabasag na plato. Kabadong-kabado siya sa mga puwedeng mangyari. Malalagot siya nito!
Sa paglingon niya sa may pintuan ay nakatayo roon ang kaniyang ama. Waring nagpakalunod na naman ito sa alak. Masamang masama ang tinging ipinupukol nito sa kaniya. Lalong bumilis ang kabog ng kaniyang dibdib kasabay ang pagkirot ng paa na nagdurugo. Inihanda na niya ang sarili.
“Hoy, Miguel!” Mabilis siyang nilapitan ng lasing na ama. “Punyeta kang bata ka! Wala na nga tayong pinggan, nagbabasag ka pa.” Mahigpit nitong hinawakan ang buhok niya, hinila iyon palikod dahilan upang mapatingala siya sa ama. Mapupula ang mga mata nito, animo kakainin siya nito ng buhay. Napangibit siya sa sakit. Gusto niya itong itulak at tumakbo palayo ngunit hindi niya magawa dahil nanginginig sa takot ang buo niyang katawan.
Dinuro siya nito sa mukha at paulit-ulit na itinulak ang noo niya gamit ang daliri nito. “A-aray, `Tay.”
“Masakit, ha?” Hinigpitan pa nito ang hawak sa kaniyang buhok. “Masasaktan ka talaga kung tatanga-tanga ka. Simpleng paghuhugas lang plato hindi mo pa magawa ng maayos.” Nalanghap niya ang amoy ng hininga nito – amoy alak, hindi niya lang mawari kung anong klaseng alak iyon. Hinila siya nito patayo habang nakasabunot pa rin ang kamay sa buhok niya. “Wala ka talagang kuwenta. Dapat matagal ka na naming ipinamigay.”
Lalo siyang natakot sa pahayag na iyon. Ayaw niyang ipamigay siya ng mga ito. Mahalaga ang mga ito sa kaniya kahit pa ganoon ang trato sa kaniya. “’Wag po, ‘Tay. ‘Wag n’yo po akong ipamigay,” pagmamakaawa niya. “Pasensya na po sa nagawa ko. Hindi ko sinasadya. N-Nagulat lang ho ako sa sigaw ninyo kanina.,” nanginginig niyang paliwanag. Hindi na niya napigilan ang mapaluha. Nasasaktan na siya; pisikal at emosyonal. Maya-maya pa’y wala na ang kamay ng kaniyang ama sa ulo niya ngunit dama pa rin niya ang sakit noon.
Nanlaki ang mga mata nito sa paliwanag niya. Tila lalo pa yata itong nagalit at mas nanlisik ang mapupulang mga mata. “Ano’ng sinasabi mo? Ako pa ang may kasalanan kung bakit ka nakabasag? Walang’ya ka talagang bata ka. Inutil!”
“H-Hindi ho, `Tay.”
“Ano na naman ang nangyayari rito?” Sabay pa silang napabaling sa nagsalita. Kapapasok lang ng kaniyang ina at masama rin ang tingin nito sa kaniya.
“Iyang batang iyan! Nagbasag ng plato.”
Masama itong bumaling sa kaniya at naglakad palapit. Dumapo ang mabigat nitong kamay sa braso niya pati na rin sa pisngi. “Hindi ka na ba magtitino?! Ilang plato na ba ang nabasag mo? At ilan pa ba ang babasagin mo?”
“Hindi ko po talaga sinasadya, ‘Nay, ‘Tay,” wika niya at halos hangin na lang ang lumabas mula sa bibig niya sa sobrang takot.
Nanatili siyang nakatungo habang nakatitig sa paa niyang nagdurugo pa rin. Malalim ang sugat noon dahil tumama roon ang malaking piraso ng nabasag na plato. Ngunit katulad ng inaasahan, walang pakialam ang kaniyang magulang sa nasugatan niyang paa.
“Bwisit na bata.” Nahagip ng tingin niya ang ama na naglalakad patungo sa lamesa. “Nasa’n na ang pagkain? Bakit wala pa?” May bahid ng pagkairita ang tono nito.
‘Yong kanin! Nawala na sa isip niya ang nakasalang pa rin na sinaing sa likod bahay nila. Malamang sunog na ‘yon at lalo siyang malilintikan. Lagot!
Pinilit niyang igalaw ang mga paa niya na animo napako sa sahig. Nang magtagumpay siya ay mabilis siyang umalis sa kinatatayuan at nagtungo sa likod bahay. Mabilis ang paghinga niya. Binuhusan niya ng tubig ang apoy at sa pag-alis niya sa takip ng kaldero ay nangangamoy sunog na iyon.
“Lintik kang bata ka! Tabi!” Tumilapon siya sa gilid dahil sa lakas ng tulak sa kaniya ng ina. Napaupo siya sa magaspang nalupa habang natatakot na nakatingin sa ina. Ipinasok nito sa loob ang kanin. Sumunod siya rito ngunit isang lumilipad na tsinelas ang sumalubong sa kaniya. Napaupo siya at napasapo sa tiyan niya na tinamaan niyon. Maya maya’y kutsara naman ang tumama sa may bandang ulo niya at kasabay noon ay ang pagbigkas ng mga ito ng malulutong na mura.
Wala na siyang ibang nagawa kung ‘di ang umiyak na lamang. Gusto niyang sumagot sa mga ito at ipagtanggol ang sarili niya ngunit tila napipi siya at nanatiling sarado ang kaniyang bibig. Dumapo muli ang mabigat na palad sa pisngi niya, sa pagkakataong iyon ay kamay naman iyon ng ama. Sa pakiwari niya y kaunti na lang at magdurugo na rin ang kaniyang mukha.
“Binasag mo na nga ang plato, sinunog mo pa ang kanin! Mula bukas, hindi ka na papasok!” galit na wika ng kaniyang ama. “Wala ka namang natututunan sa eskuwelahan n’yo. Sayang ang ginagastos namin sa iyo.”
Tiningala niya ang mga ito. Patuloy ang paglandas ng masasagana niyang luha. “`T-Tay,”
Nilapitan siya nito at sinipa sa binti habang ang kaniyang ina ay nakamasid lamang sa kaniya, ngunit tila nabakas niya sa mukha nito ang awa para sa kaniya... o baka namamalikmata mata lamang siya. “Aangal ka?”
“Mananatili ka rito sa bahay at wala kang ibang gagawin kung ‘di ang maglinis ng bahay. At ayaw kitang makikitang nagsusulat,” segunda ng kaniyang ina. Malik-mata nga lamang iyon.
Bakit? Ang pigilan siya sa pagsusulat ay mas masakit pa kaysa sa pisikal na pananakit ng mga ito.
Alam niyang ayaw ng mga ito ang nagsusulat siya pero sa anong kadahilanan? Hindi niya mawari iyon ngunit batid niyang may malalim na dahilan ang mga ito. “’Nay, kahit ang pagsusulat lamang, hayaan n’yo ako,” pakiusap niya.
Hindi ito umimik bagkus ay nagtungo lamang sa kuwarto nila. Sinundan niya ito ng tingin. Ang kaniyang ama naman ay nakapuwesto na sa hapag-kainan at nagsisimula ng kumain. Sa paglabas ng ina ay hawak nito ang isang kuwaderno na pamilyar sa kaniya. Ang notebook ko! Doon niya isinusulat ang mga kuwento niya. Binuklat iyon ng ina at isa-isang pinunit ang bawat pahina. “Hindi. Ka. Na. Magsusulat,” wika nito.
Tila dahan-dahan ding pinupunit ang kaniyang pagkatao sa nasasaksihan. Ang mga pangarap niyang maging ganap na manunulat ay naglaho na rin sa imahinasyon niya. Napuno na siya ng tuluyan at napalitan ng galit ang nararamdaman niya. Nilundag niya ang kinatatayuan nito at mabilis na inagaw rito ang kaniyang kuwaderno. Nagulat ang mga ito sa ikinilos niya. Kahit ang kaniyang ama ay napatigil sa pagkain.
“Tama na, ‘Nay, ‘Tay! Alam ko hong ampon lang ako at malaki ang utang na loob ko sa inyo pero hindi ko na ho kayang tiisin ang pananakit n’yo.” Pinalis niya ang luha niya ngunit hindi natigil ang pag-agos niyon. “Hindi ko alam kung ano’ng dahilan ninyo at ganito ang trato n’yo sa ‘kin, wala akong ideya roon. Sa kabila ng lahat ng pananakit ninyo, nagpapasalamat pa rin ako sa inyo – mahalaga kayo sa ‘kin, e. Pero isang hayop ang turing n’yo sa ‘kin at punong-puno na ho ako.”
“Aba’t, bastos kang bata ka. Sinasagot mo na kami ng tatay mo?!”
“Opo! Dahil maling-mali na ang ginagawa n’yo sa ‘kin. Mas mabuti pa nga siguro kung aalis na ako rito.”
Pagkasabi niyon ay lumabas siya ng bahay at iniwang tulala ang mga magulang. Napansin niya ang ilang tao na malamang ay nakikiusyoso sa sigawan nila. Bakit hindi nakialam ang mga ito upang ipagtanggol siya?
Patuloy ang pag-alpas ng luha mula sa kaniyang mga mata. Wala siyang ibang dala kung ‘di ang sarili at ang kuwadernong naglalaman ng mga pangarap niya. Ni hindi na niya naisipang magsuot ng tsinelas. Lalo tuloy nanakit ang mga paa niya. Marahil tama rin ang desisyon niyang umalis. Bahala na kung saan siya mapunta ang mahalaga ay makalayo siya sa mga taong ibinababa siya. Gusto man niyang alamin ang totoong kuwento niya at kung bakit ganoon na lamang ang galit sa kaniya ng kinikilalang magulang, hahayaan na lamang niya. Ipinagpatuloy niya ang paglalakad sa tila walang katapusang daan – sa ilalim ng maliwang na buwan.
Ipinapangako niya sa sarili niya na magtatapos siya ng pag-aaral. Sa murang edad na kinse anyos ay sisimulan niyang buuin ang kaniyang pangarap. Alam niyang hangga’t may panulat at papel siya ay magagawa niya iyon. Oras na matupad lahat ng iyon ay babalikan niya ang mga magulang – hindi para magmayabang kun’di upang ipakita sa kanila na nagawa niya lahat ng walang hinihinging tulong mula sa mga ito.
Pinalis niya ang luha gamit ang manggas ng suot na damit. Sa ngayon, kailangan muna niyang humanap ng matutulugan, siguradong may bakante pang puwesto na maaaring tulugan sa tabi ng kalsada. Hindi magtatagal, naniniwala siya na isang araw ay sa malaki, maganda, at malambot na kama na siya gigising.
Walang komento:
Mag-post ng isang Komento